Doğruyu söylemek gerekirse bir mezarlık hakkında bir yazı yazacağımı hiç düşünmemiştim. Ama mezarlık Buenos Aires’teyse ve içinde Arjantin’in tüm başkanları, Evita Peron, Nobel ödüllü yazarlar, Napolyon’un torunu, şahane sanat eserleri ve bir sürü ilginç hikaye yatıyorsa güzel bir yazı çıkabileceğini düşündüm ve böyle bir yazı ortaya çıktı. Buenos Aires’in en güzel semtlerinden biri olan Recoleta’da bulunan Recoleta Mezarlığı Buenos Aires’e gittiğinizde kesinlikle uğramanız gereken bir yer.
Recoleta Mezarlığı
Recoleta Mezarlığı için CNN ve BBC kanalları “dünyanın en güzel mezarlıklarından bir tanesi.” ifadesini kullanmış. Saatlerce dolaştıktan sonra bunun ne kadar haklı olduğunu anlıyorsunuz. Mezarlıktan öte bir sanat galerisinde geziyor gibi hissediyorsunuz. Mezarlıkta Arjantin’in önde gelen şahsiyetlerinin dışında ilginç hikayelere sahip insanlar da yatıyor. Tek başıma dolaşırken Amerikalı bir grubun arasına çaktırmadan karışıp rehberlerinden dinlediğim bu hikayeleri size de aktarayım. Ne yapalım yani sırtçantalı geziyoruz diye rehberlik hizmetlerinden eksik mi kalalım.
İlk hikaye Rufina Cambacérès’e ait. Rufina Cambacérès zengin bir ailenin kızı olarak doğuyor. Babası Buenos Aires’in ünlü simalarından yazar ve politikacı Eugenio Cambacérès. Babası, Rufina daha 4 yaşındayken tüberkülozdan ölüyor ve Rufina yetim kalıyor. Rufina’nın trajedisi bununla bitmiyor…
1902 yılında 19 yaşına basan Rufina, Buenos Aires’in en gözde genç hanımlarından bir tanesi oluyor. Güzelliğiyle insanları büyülüyor. Yine 1902 yılında bir müzikale gitmeye hazırlanırken birden bire yere düşüyor. Doktorlar geliyor ama müdahale için çok geç kalınıyor. Rufina Cambacérès kalp krizinden ölüyor.
Cenaze töreni düzenlenip güzeller güzeli Rufina tabuta konuyor. Tabut mühürlendikten sonra küçük bir ev şeklinde olan mozolenin içine yerleştiriliyor. Cenazeden bir gün sonra mezarlığın bekçisi Rufina’nın tabutunun hareket edip yerinden oynadığını fark ediyor. Tabutu açtıklarında ahşap tabuttaki tırnak izlerinden, yüzünün ve ellerinin yaralar içinde olmasından Rufina’nın aslında ölmemiş olduğunu, öldü sanılıp defnedildiğini anlıyorlar. Genç kadın tabuttan çıkmaya çalışmış ama sonunda yorgunluktan ve havasızlıktan (Bu sefer gerçekten) ölmüş. Hikayeye göre bu kızın hayaleti her gece mezarlıkta dolaşırmış. Hatta anlattıklarına göre Rufina’nın hayaletini görenler olmuş.
Ellan Edgar Poe’da da narkolepsi (Birden bire uykuya dalma, uyku felci) hastalığı varmış. En korktuğu şeylerden bir tanesi de diri diri gömülmekmiş hatta “The Premature Burial”, “Diri Diri Gömülüş” isimli bir öykü bile yazmış. Rufina’nın durumu narkolepsi miydi bilinmez ama La Recoleta Mezarlığı’na girenler için (Belki de hırsızlar için) korku verici bir hikaye olduğu kesin.
Liliana Crociati de Szaszak
Mezarlıkta dikkatimi çeken ikinci hikaye ise Liliana Crociati de Szaszak’ın hikayesi. Bu hikaye daha yakın bir zamandan, 1970’lerden. Liliana da en az Rufina Cambacérès kadar güzel bir kız ve çevresi tarafından çok seviliyor. 26 yaşında evleniyor ve balayı için eşiyle Avusturya’nın Innsbruck kasabasına kayak tatiline gidiyor. Eşiyle balayındayken çığ düşmesi sonucu genç yaşında ölüyor. Mezarı annesi tarafından dizayn ediliyor ve ünlü bir heykeltraşa kızının gelinlikli bir heykelini yaptırıyor. Köpeği Sabu öldükten sonra gelinlikli heykelinin yanına Sabu’nun bronzdan heykelini de iliştiriyorlar. Mezarın önünde babası tarafından yazılan İtalyanca bir şiir bulunuyor.
Recoleta’da ayrıca Ermenilerin ve Rumların mezarları da var. Bazıları Türkiye doğumlu olan bu kişiler belli ki Buenos Aires’in kuruluşunda ve büyümesinde büyük rol oynamış. Kevork Akrabian, Tütüncüyan, Çömlekçioğlu gibi isimler gözüme çarpıyor yer yer mezarlıkta. Zaten Recoleta semtindeki birçok dükkanın isminin Türkiye’den geldiğini görüyorsunuz. Maraş, Smyrna gibi dükkan isimleri göze çarpıyor. Oturduğum bir kafenin sahibi Ermeni asıllıydı ve Türkiye’den geldiğimi duyduklarında çok sevindiler. Ninelerinden birkaç kelime Türkçe bile öğrenmişler.
Eva Peron
Son olarak Eva (Evita) Peron’dan bahsetmemek olmaz. Evita filmi ve Madonna’nın bu film için söylediği Don’t Cry For Me Argentina şarkısıyla dünyanın geri kalanında popülerleşen Arjantin’in first lady’si Eva Peron’un mezarı da Recoleta Mezarlığı’nda bulunuyor.
Birçok Arjantinlinin sevdiği bu büyüleyici güzellikteki kadının mezarının şaşalı olduğunu düşünerek etraftaki büyük mezarlara bakınıyorum ama bulmak mümkün değil. En sonunda vazgeçip kapıdaki görevliye gidiyorum. Görevli, el yordamıyla tarif ediyor. Diğerlerine göre çok daha mütevazı bir mezar Eva Peron’un mezarı. Arjantinlilerin Peron sevgisi inanılmaz boyutlarda. Peron’u o kadar seviyorlar ki zamanında cenazesine tam 3 milyon insan katılmış. Çiçekçilerde çiçek kalmamış, Şili’den çiçek getirmek zorunda kalmışlar.
Evita Peron için öldüğü 1952 yılından 1955 yılına kadar dev bir anıt mezar yapılacakmış. Öyle bir anıt mezar ki ABD’deki Özgürlük Anıtı’ndan bile büyük olacakmış ama 1955 yılındaki darbe bütün planları bozmuş. Kocası Juan Peron ülkeden kaçmak zorunda kalmış ve doğal olarak bu proje de hiçbir zaman gerçekleşememiş.
Darbe yönetimi 1971 yılına kadar Peronizm’i yasaklamış hatta Juan ve Eva Peron’un resimlerini kullanmak, isimlerini anmak bile yasaklanmış. 70’li yıllarda Juan Peron’un tekrar ülkeye dönmesiyle Eva Peron’un cenazesi tekrar ülkeye getirilip bugünkü yerine defnedilmiş. 33 yaşında ölen Evita Peron’un ne kadar sevildiğini anlatmak için “sarıldığı Arjantin bayrağı desenli kefeninin 2004 yılında bir müzayedede tam 160 bin dolara satıldığını.” söylemek yeterli sanırım.
Bu ölüler şehrinde zamanın nasıl geçtiği anlaşılmıyor. Mezarlığın yarısını bile gezemeden birkaç saat geçiyor. Dönüp son bir kez mezarlığa bakıyorum. Arjantin’in başkanlarına, büyük savaşlar kazanmış mağrur generallere, gençliğinin baharında ölmüş genç kadınlara, ülkesi uğruna hayatını feda etmiş cesur askerlere, servetine servet katmış milyonerlere son bir veda ediyorum. Unutmadan, sana da elveda Napolyon’un torunu hanımefendi.
Buenos Aires’ten 15 saat süren yolculukla ulaşılan Puerto Madryn Şehri ve aldığım gezi notları burada: https://kesfetmek.com/patagonya-gezi-notlari/
